Ik ben ooit begonnen met leiderschap, maar nooit geëindigd. Leiderschapsontwikkeling gaat altijd door, omdat we zelf continue groeien, maar onze omgeving en maatschappij ook. Ik werd al jong leidinggevende. Op mijn 23e kreeg ik de fantastische kans om eindredactie te doen bij een tv productiebedrijf en later ging ik werken bij andere producten en omroepen.
Mijn leiderschapsreis
Mijn reis begon met leidinggeven aan een klein team. Door de jaren heen kreeg ik steeds meer verantwoordelijkheden. Ik werd commissioning editor en hoofdredacteur en als manager werd ik verantwoordelijk voor diverse afdelingen, strategische doelen en veranderprocessen. Heel wat lessen heb ik geleerd over mezelf, over leiderschap, ontwikkeling en organisatieverandering. Ik mocht coaching en opleiding doen en kon me steeds verder ontwikkelen.
Sommige lessen waren simpel, anderen dienden zich steeds weer aan. Ik kon bijdragen aan mensen en teams en maakte ook fouten. Ik leerde mijn patronen kennen en kon de link leggen met mijn familiesysteem. Ik genoot van mijn werk en soms zat ik met mijn handen in het haar. De euforie als dingen goed liepen en mensen blij waren, de pijn die ik voelde als bepaalde zaken niet meer werkten en er oplossingen moesten komen. Het was er allemaal.
Dit zijn mijn meest waardevolle leiderschapslessen die ik in de afgelopen 25 jaar heb geleerd:
1. Bewust leidinggeven aan jezelf en anderen
Alles begint bij bewustwording. We kunnen ons door de hectiek van de dag laten leiden, maar dan groei je als leider minimaal. Dus begin met stilstaan en bewustzijn van je gedrag, gedachten en gevoel. Jezelf kennen en leiden is de eerste stap in leiderschap. Dat kan door reflectie en meditatie. Ik deed vaak een aardingsoefening op een rustige plek tussen de afspraken door. Even de vertraging opzoeken en tot mezelf komen; hoe zit ik erbij? Later leerde ik deze momenten te creëren gedurende de dag: voor een belangrijke meeting, na een mooi of pittig gesprek. Intunen op je lijf en gevoel, diep ademhalen en even gewoon ‘zijn’.
2. Gebruik de 4V’s: Vertraag, Verbind, Vertrouw, Verdraag
Ik moest leren op de rem te trappen, omdat ik snel, veel en hard werkte. Bewust leiderschap was mijn belangrijkste uitdaging en dat leerde ik door inzet van de 4V’s.
De eerste stap is vertragen. Niet direct een vergadering of gesprek starten, maar eerst de ademhaling laten zakken. Om je heen kijken, stil worden en bewust worden door je lijf te voelen. Bij de tweede stap ga je verbinden. Eerst met jezelf en daarna met de ander(en); hoe zit ik erbij, hoe zit de ander erbij? De derde stap is vertrouwen. Veel mensen die ik coach zijn oplossingsgericht en willen zo snel mogelijk resultaat. Dat herken ik. Ik leerde om te vertrouwen dat de oplossing zich ging aandienen, bij mijn collega’s, mezelf of via een andere verrassende weg. Je geeft daarmee ruimte aan het creatief vermogen van de mensen om je heen en gaat nog beter samenwerken.
Een vierde V diende zich jaren geleden aan: verdragen. Soms hebben we even te verdragen dat niet alles gaat zoals we willen. Dat we ons ongemakkelijk voelen, dat we pijn ervaren, dat we vinden dat het te langzaam gaat. En dat verdragen. Deze V’s zet ik nog heel vaak in als reminder voor mezelf in mijn gezin en ook als coach.
3. Leiderschapsontwikkeling is een proces, gun jezelf tijd
Ik ben ooit begonnen, maar nooit geëindigd. Leiderschapsontwikkeling gaat altijd door, omdat we zelf continue groeien, maar onze omgeving en maatschappij ook. In elke situatie en levensfase dienen zich weer andere vragen aan. Je privéleven heeft invloed op je werk en andersom. Ik heb als leider veel geleerd van het ouderschap. Moeder worden heeft me een beter beeld gegeven van wie ik ben of wil zijn als leider. Het was een intense spiegel. Niet makkelijk, wel waardevol.
4. Jij bent uniek als leider, zorg voor een goede match
Elke leiderschapsfunctie is uniek. Als teamleider in de zorg wordt er iets anders van je gevraagd dan als manager in de media. In verschillende organisaties kan dezelfde leiderschapsrol heel iets anders betekenen. De vraag is: ben jij als mens en leider een goede match met die functie of rol? Jij bent namelijk uniek. Het begint met jou als leider: wie ben je en wie wil je zijn? Wat zijn jouw waarden van waaruit je leidinggeeft en wat is je visie op leiderschap?
We zijn geneigd ons aan te passen aan de omgeving en wat deze van ons verwacht. Natuurlijk is het van belang dat er kaders zijn vanuit de organisatie, maar wat zijn die van jou? En sluiten die dan aan bij jouw stijl? Durf je uniciteit te laten zien, daarvoor te staan en keuzes te maken in je werk, leiderschap en loopbaan die daarbij passen.
5. Durf fouten te maken en ze ook toe te geven
We willen zo graag goed zijn en het goede doen, maar we maken fouten en het is heel bevrijdend als je jezelf dat gunt. Maar houd het niet stil, durf toe te geven wat niet goed ging of wat je anders had kunnen doen. Ik heb ook fouten gemaakt die impact hadden op een programma, de organisatie of de mens. Sommige kon ik herstellen, anderen niet. Soms heb ik mensen teleurgesteld en soms werd ik zelf teleurgesteld. Communiceer erover. Ik zie zoveel dat mensen het liefst hun eigen fouten, of die van een ander, onder het tapijt willen schuiven. Niet doen. Openheid is spannend en je weet niet altijd waar het eindigt, maar het is in mijn ervaring de beste route.
6. Blijf in contact met je hart en intuïtie
De beste keuzes heb ik gemaakt vanuit mijn hart en intuïtie. Soms was mijn hoofd het daar mee eens, soms niet. Onze maatschappij is gefocust op rationele keuzes maken, er lopen veel wandelende hoofden rond. Dat is vaak ook wat een organisatie van ons vraagt: je beslissing analyseren en onderbouwen, risico’s beperken, alles moet kloppen, het mag niet fout gaan. Dat creëert (onbewust) angst en in ons hoofd maken onze gedachten overuren; wat is goed, wat is wijsheid?
Ons brein is mooi, maar ons hart bevat nog meer wijsheid. Durf daarop in te tunen en op te vertrouwen. Het allermooiste is als we ons hoofd en hart op een juiste manier en balans inzetten voor de beste keuzes.
7. Je neemt je trauma en pijn mee naar de werkvloer
Vroeger zag ik dit gebeuren, bij mezelf en bij anderen, ik kon het alleen nog niet zo goed duiden; wat gebeurt hier in de onderlinge dynamiek? Waarom reageren mensen zo op elkaar? Waarom ben ik geraakt door iets onbenulligs en waarom is de ander zo getriggerd door mijn opmerking?
We nemen onze jeugd, onze mooie dingen, maar ook onze pijn mee naar het werk. Onze overlevingsstrategieën van vroeger (bijvoorbeeld altijd aardig zijn om ruzie tussen je ouders te voorkomen), uiten zich in het hier-en-nu (bijvoorbeeld conflict vermijden met je collega en daardoor geen feedback durven geven).
Heb je pijnlijke of traumatische ervaring(en) in je jeugd of later meegemaakt, weet dan dat deze nog steeds impact hebben. Mijn advies is om aan je hieraan te werken, ze onder ogen te zien en coaching of therapie te nemen. Het maakt je een zeer krachtige leider.
8. Durf de juiste keuzes te maken en durf moeilijke keuzes te maken
Ik heb onpopulaire keuzes moeten maken als manager, niet leuk en gewoonweg kloten. Toch stond ik achter die keuzes. Uiteraard maakte ik moeilijke beslissingen nooit in mijn eentje en altijd volgens een route die passend was. Soms moet je afscheid nemen van iemand en dat is nooit leuk. Soms stel je een duidelijke grens, al weet je niet zeker wat waarheid is.
Als leider kan je het niet altijd goed doen voor en bij iedereen. Integriteit speelt hierin een belangrijke rol, maar dat is best moeilijk, want wat is integer, wat is juist? Wat is goed voor de organisatie, wat voor de medewerker en het team? Daar staat vaak spanning op. En soms maken we niet een goede keuze. Zo is het ook.
Bottomline is, kan je jezelf in de spiegel aankijken en jezelf bevragen: wat is mijn intentie, doe ik het ‘goede’, heb ik het goed onderzocht, waar zit de pijn, hoe ondersteun ik de consequentie, is mijn besluit te rechtvaardigen en wat zegt mijn hart?
9. Stap de complexiteit in, niks is zwart-wit
Dit is de reden waarom keuzes maken soms zo moeilijk is; niks is zwart-wit. Er is niet altijd een eenduidige heldere waarheid. Er zijn vele perspectieven en verschillende belangen. De situatie weegt mee, de randvoorwaarden, de mensen… noem maar op. Persoonlijk houd ik van complexiteit en ontrafelen van wat er allemaal speelt. Wat mij heeft geholpen, is om met afstand naar een situatie, probleem of vraagstuk te kijken. Je neemt een waarnemingspositie in en gaat de verschillende perspectieven en belangen langs. Zo verplaats je je in allerlei hoeken en lagen.
Het allerbelangrijkste was dat ik niks deed vanuit mezelf, maar met mensen in gesprek ging, advies ging ophalen, meningen ging inventariseren en onderzocht waar gemeenschappelijke belangen zaten. Deze methode vraagt tijd en geduld. Geen overhaaste beslissingen nemen, maar echt de diepte in durven gaan als dat nodig is.
10. Blijf in de spiegel kijken, blijf leren
Ik kan nog veel meer lessen noemen, maar dan wordt dit artikel te lang. De belangrijkste les is: blijf jezelf ontwikkelen. Kijk in de spiegel. Reflecteer, zoek een goede coach, doe een opleiding of volg een training.
Toen ik 24 jaar was, volgde ik mijn eerste leiderschapstraining. Ik was superleergierig als startende leider en naast mijn zat een manager van een bekende bank. Hij was erg voldaan van zichzelf, had jarenlang ervaring en had op elke vraag het ‘juiste’ antwoord. Ik zag het anders en was het niet met hem eens. Ik stond toen voor een keuze: zeg ik het of niet? Met trillende stem deed ik het. Hij was not amused, maar die stap heeft me veel gebracht. Ik heb direct geleerd om me niet door angst te laten leiden. Deze man keek niet in de spiegel en ik nam me toen ook voor dat ik nooit zoals hem wilde worden. Ik wilde altijd blijven ontwikkelen, hoe oud ik ook was, hoeveel ervaring ik ook had.
Wil jij als leider verder ontwikkelen?
Misschien is het Jaartraject Verbindend Leiderschap interessant voor jou. Je wordt dan een jaar lang 1-op-1 begeleid, aansluitend op jouw niveau van leiderschap, kennis en ervaring. Je bent welkom voor een vrijblijvend (online) oriëntatiegesprek. Dan kijk ik samen met jou of dit traject aansluit bij jouw situatie en vraagstuk.
Klik hier voor meer informatie voor het Jaartraject Verbindend Leiderschap
